Tarhan Erdem’le Türkiye ve Demokrasi Tarihimiz Üzerine Notlar - Mehmet Ö. Alkan
Siyasetçi, gazeteci-yazar ve Türkiye’nin en prestijli kamuoyu araştırma kurumlarından KONDA’nın kurucusu Tarhan Erdem’in taşrada bir öğretmen baba ve ev kadını bir annenin dört çocuğundan biri olarak başladığı hayatı, tipik bir “Cumhuriyet’in fırsat eşitliği” hikâyesidir.
Bartın’daki ilköğretimin ardından Yozgat ve Kayseri liselerinde yatılı okur, İTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü’nden mezun olur. 1955’te henüz öğrenciyken CHP’ye katılır ve 1980 yılına kadar ilçe örgütünden il yönetim kuruluna, milletvekilliğinden kısa süren bakanlığa, siyasetin her kademesinde aktif olarak görev alır. 1992’de yeniden kurulan CHP’de 1999-2000 arasında genel sekreterlik görevi üstlenir. 1980’lerde Milliyet gazetesinin başına geçer, sonrasında Milliyet TV’de yöneticilik, Radikal gazetesi ve T24’te köşe yazarlığı yapar. 1987’de KONDA’yı kurar, yaptığı isabetli seçim anketleriyle gündemi belirler ve Kürtler üzerine en kapsamlı araştırmalardan birine imza atar.
Türkiye’nin önemli siyaset bilimci ve tarihçilerinden Prof. Dr. Mehmet Ö. Alkan’ın pandemi döneminde Tarhan Erdem’le yaptığı bu nehir söyleşi, yüreğindeki “daha demokratik bir ülke arzusu”nu hep canlı tutan bir aydının tanıklığında yakın tarihimize tutulmuş bir mercek.
“Tarhan Erdem’in kendi deneyimleri ve gözlemleri, aslında CHP’nin 1950-1980 arasındaki kurumsal kültürünü anlamak için paha biçilmez ayrıntılar içeriyor. Yine kendisinin, CHP’nin bir siyasal parti ve siyasal kültür olarak 1980 darbesiyle sona erdiğine dair tespiti de önemli. (...) Vefatından sonra kitap üzerine çalışmak duygusal olarak beni biraz zorladı, metin üzerine çalışırken sesi kulaklarımdaydı. Bilge dostum Tarhan Erdem’in emaneti olarak kitabı bu haliyle de olsa tamamlayabilmiş olmaktan bahtiyarım.”
Mehmet Ö. Alkan
Yazar Hakkında: Mehmet Ö. Alkan, 1985 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni bitirdi. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ndeki yüksek lisans eğitimini ’İlim’den ‘Bilim’e Geçişin Kritik Evreleri, Osmanlı Materyalizmi ve Baha Tevfik başlıklı teziyle 1988’de tamamladı. Aynı fakültede Ölçülebilir Verilerle Tanzimat’tan Sonra Osmanlı Modernleşmesi başlıklı teziyle 1996’da doktor unvanını aldı. 1989’da araştırma görevlisi olarak girdiği İstanbul Siyasal’da halen siyasi tarih profesörü olarak ders veriyor ve Siyasi Tarih Anabilim Dalı Başkanı ve Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Başkanı görevlerini sürdürüyor.
Amerika’da Wisconsin Üniversitesi Tarih Bölümü’nde ve Köln Üniversi¬tesi’nde kadrolu öğretim üyesi olarak dersler verip proje yönetti. Hava Harp Okulu, Deniz Harp Okulu ve İstanbul Kültür Üniversitesi’nde dersler verdi. 2017-2023 yılları arasında Tarih Vakfı Başkanlığı yaptı. A Haber’de Eski Defterler (2011-2013), TRT-Haber’de Tarihe Yolculuk (2015-2016) ve CNN-Türk’te Sağım Solum Tarih (2015-2016) adlı tarih programlarını hazırladı. Kulüp dizisi (Netflix-2022), 1923 Müzikali (Zorlu PSM-1923) Afife (Zorlu PSM-2024) tiyatro oyunu ve Bir Cumhuriyet Şarkısı (BKM-2024) adlı filmin tarih danışmanlığını yaptı. Hazırladığı 23 kitabı, 350’den fazla makalesi, 15 belgeseli bulunuyor.
Toplumsal Tarih Akademi, Toplumsal Tarih ve Atlas Tarih dergileri yayın kurulu üyesidir. Kafiye ile evli ve Şiir’in babasıdır.
Başlıca yapıtları:
Tanzimat’tan Günümüze İstanbul’da Sivil Toplum Kuruluşları (İlter Turan ve Ahmet Yücekök’le birlikte), Tarih Vakfı Yayınları-1998 / İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e Selanik’ten İstanbul’a Terakki Okulları, Terakki Vakfı Yayınları, 2003 / Prens Sabahaddin Gönüllü Sürgünden Zorunlu Sürgüne, Yapı Kredi Yayınları, 2007 / Yadigâr-ı Meşrutiyet, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2010 / Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi (Y. Doğan Çetinkaya’yla birlikte), Tarih Vakfı Yayınları, 2015 / Osmanlı’dan Günümüze Darbeler, Tarih Vakfı Yayınları, 2017 / 150. Yılında Das Kapital Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’deki Serencâmı, İletişim Yayınları, 2017 / 1917 Devrimde Devrim (Doğan Çetinkaya ile birlikte), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2018 / İsmet İnönü, İBB Kültür Yayınları, 2021 / Kurtuluş Savaşı’nda Adana-Adana’nın Kurtuluşu, Adana Büyükşehir Belediyesi ve Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2022 / Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Süreklilik ve Değişim Zafer Toprak Armağanı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2022 / Milli Mücadele’de Eskişehir’de Sol, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2022 / Yunan Kaynaklarında İşgal Eskişehir’i (Ayşe Ozil ile), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2022 / Cumhuriyet’le Özdeş Bir Yaşam-İsmet İnönü’nün Kızı Özden Toker Anlatıyor, Yapı Kredi Yayınları, 2023 / Cumhuriyet Asırlık Bir Muhasebe, İletişim Yayınları, 2023